Overleven op geleende energie: de rol van mitochondriale overdracht bij de ziekte van Parkinson
- 24 oktober 2023
Studie: Overleven op geleende energie: de rol van mitochondriale overdracht bij de ziekte van Parkinson
Onderzoeker: dr. Amalia Dolga (Rijksuniversiteit Groningen)
Looptijd: 4 jaar
Subsidie: € 439.000,00
Wat is het doel van het onderzoek?
“We willen effectieve manieren verkennen en ontwikkelen om neuronale degeneratie bij de ziekte van Parkinson te voorkomen. Daarbij richten we ons op het herstel van beschadigde mitochondriën, de energiecentrales van de cel. Beschadigde mitochondriën, die geen energie meer leveren, zijn een voorname oorzaak van neuronale cel dood tijdens parkinson. We stellen als innovatieve aanpak voor om gezonde mitochondriën te transplanteren naar beschadigde neuronen om functioneel herstel te bevorderen.
Tijdens deze studie gebruiken we neuronen gegenereerd uit stamcellen van parkinsonpatiënten en een reeks moleculaire, cellulaire en microscopietechnieken om inzicht te krijgen in hoe we de mitochondriën over kunnen brengen naar beschadigde cellen.
Door te onderzoeken hoe verbeterde bio-energetica kan leiden tot minder degeneratie bij parkinson, willen we achterhalen hoe disfunctionele mitochondriën bijdragen aan de ziekte van Parkinson. En nieuwe therapieën voorstellen om celdood bij parkinson te voorkomen en biomarkers identificeren om de ziektestatus te voorspellen.”
Waarom is de studie nuttig?
“Het onderzoek richt zich op een huidige kloof in de behandeling, aangezien de bestaande strategieën voor de behandeling van parkinson de symptomen aanpakken, maar de progressie niet stoppen of de ziekte genezen. Met onze studie focussen we op de dringende behoefte aan effectievere therapieën die neuronale degeneratie kunnen voorkomen of stoppen.
Doordat we menselijke cellen en modellen gebruiken om parkinson na te bootsen, staat de mens centraal in onze aanpak. Die ons bovendien nauwkeuriger inzichten geeft in het ziektemechanisme, waardoor we die naar mogelijke therapieën kunnen vertalen.
Door de mechanismen van mitochondriale overdracht en de invloed ervan op de neuronale functie op te helderen, levert de studie op de langere termijn nieuwe therapieën op die de parkinsonsymptomen aanzienlijk kunnen verlichten en zo de levenskwaliteit van patiënten kunnen verbeteren.”
Waarom is fundamenteel onderzoek zo belangrijk?
“Fundamenteel onderzoek is cruciaal voor het aanpakken van de ziekte van Parkinson, omdat we de onderliggende mechanismen die leiden tot de pathologie van parkinson beter moeten begrijpen. Parkinson is een zeer complexe neurodegeneratieve aandoening met ingewikkelde cellulaire en moleculaire processen. Fundamenteel onderzoek is essentieel om deze ziektemechanismen te ontcijferen, en om aangrijpingspunten te vinden voor interventie. Daarmee kunnen we behandelingen ontwikkelen om de progressie van de ziekte te stoppen of om te keren. Bovendien kunnen de inzichten die we opdoen bij parkinsononderzoek helpen om andere neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer te begrijpen, waardoor de impact van het onderzoek wordt vergroot.
Fundamenteel onderzoek kan leiden tot de identificatie van vroege biomarkers en risicofactoren voor parkinson, waardoor een eerdere diagnose, interventie en preventie van het begin of de progressie van de ziekte mogelijk wordt.
Bovendien vergemakkelijkt dit onderzoek de samenwerking tussen wetenschappers met expertise op verschillende gebieden. Dat leidt tot een multidisciplinaire aanpak en teams die werken aan een gemeenschappelijk doel: het begrijpen en genezen van de ziekte van Parkinson. Zonder een goed begrip van de fundamentele aspecten van parkinson zou de ontwikkeling van werkelijk effectieve therapieën onbereikbaar blijven.”
Welke ontwikkelingen verwacht je rond parkinsononderzoek?
“Het aanpakken van ontstekingsprocessen in een vroeg stadium van de ziekte zou het begin van de ziekte sterk kunnen beïnvloeden. Bij ouder worden en parkinson functioneren de microglia – een complexe immuuncel in de hersenen die verantwoordelijk is voor veel processen, waaronder het ‘opruimen’ van de hersenen – niet goed. Hierdoor kunnen neuronen worden aangetast, wat tot celdood kan leiden. Het herstellen van de functie van microglia zou de algehele hersenfunctie kunnen ondersteunen.
Ook verwacht ik ontwikkelingen rond de functie en overleving van dopaminerge cellen door dopaminestabilisatoren, agonisten, groeifactoren, het aanpakken van α-synucleïne, mitochondriale disfunctie of stamceltherapie.
Ik voorzie een grotere betrokkenheid van parkinsonpatiënten, zodat we hun ervaringen beter gaan begrijpen. En meer communicatie met onderzoekers zodat die makkelijker biomarkers vinden om de ziekte vroegtijdig op te sporen.
Waarschijnlijk kunnen we in de nabije toekomst kunstmatige intelligentie en big data-analyse integreren om de enorme hoeveelheden gegevens van genetische en omica-studies (krachtige technologieën voor de analyse van moleculen) te verwerken. En deze te koppelen aan functionele studies om met meer detail nieuwe inzichten te ontdekken, het onderzoeksproces te versnellen en mogelijk een remedie te vinden.”
