Wat zijn biomarkers voor een vroege diagnose van parkinson?
- 14 december 2023
Studie: Wat zijn biomarkers voor een vroege diagnose van parkinson?
Onderzoeker: dr. Femke Dijkstra (UZA, België), in samenwerking met dr. Annette Janzen (Universiteit Marburg, Duitsland), dr. Angelique Pijpers (Kempenhaeghe, Nederland) en dr. Franziska Hopfner (Medical School Hannover, Duitsland).
Looptijd: 2 jaar
Subsidie: € 240.000,00
Wat is het doel van het onderzoek?
“Ons onderzoeksproject is een internationale samenwerking tussen medische centra in België, Nederland en Duitsland. Ik ben bewegingsstoornisneuroloog en coördinerend onderzoeker bij dit project. Eerder onderzoek toonde al aan dat parkinson en andere neurologische aandoeningen slaapproblemen en REM-slaapstoornissen geven, soms al tien jaar vóór de diagnose parkinson. Alleen: we weten niet wie met deze problemen ook daadwerkelijk parkinson gaan ontwikkelen.
Tijdens mijn promotieonderzoek keek ik onder andere of ik verhoogde spieractiviteit tijdens de REM-slaap kon vaststellen – als voorbode van de ziekte van Parkinson. Nu doen we een vervolgstudie om biomarkers te ontwikkelen om bij de patiënt de diagnose in een veel vroeger stadium te stellen. Dat testen we met bloedonderzoek/eiwitonderzoek, een scan van het hart en een reuktest. En dat doen we bij verschillende patiëntengroepen: mensen met een REM-slaapgedragsstoornis, met parkinson, met alleen verhoogde spierstrekking tijdens de REM-slaap en een negatieve controlegroep.”
Waarom is het onderzoek waardevol?
“Wanneer je in een vroeg stadium de diagnose kunt stellen, heeft dat een belangrijk voordeel. Namelijk: je biedt eerder duidelijkheid voor de patiënt. Die voelt zich nu minder goed, heeft stemmings- en slaapproblemen en weet niet waardoor dit komt. Als dan helder is dat de oorzaak een neurologische ziekte is, geeft dat weer een kans op een gerichte behandeling.
Vroege diagnostiek is ook belangrijk in de toekomst. Want veel behandelingen die parkinson afremmen, stranden mogelijk helaas omdat hiermee te laat wordt gestart. Het ziekteproces is dan al mogelijk te ver gevorderd om te laten stagneren. Als we – bij de juiste diagnose uiteraard – vijf tot tien jaar eerder kunnen behandelen, heeft dat meer effect en heeft de patiënt langer een hogere levenskwaliteit.”
Waarom is fundamenteel onderzoek zo belangrijk?
“Uiteindelijk willen we een geneesmiddel vinden voor parkinson. Dat begint met op moleculair niveau weten hoe een ziekte in elkaar zit. Is dat ontrafeld? Dan kunnen we daarop gerichter inspelen.”
Welke ontwikkelingen verwacht je rond parkinsononderzoek?
“Het is mooi dat het onderzoek zich op verschillende mechanismen achter de ziekte is gaan richten, zoals genetica. We kunnen nu grote hoeveelheden genen tegelijk onderzoeken, en therapieën specifiek afstemmen gerelateerd aan genetische afwijkingen. Ook is er steeds meer kennis beschikbaar om eiwitvorming tegen te gaan, wat effectief kan zijn voor andere categorieën parkinsonpatiënten.
Parkinson komt relatief veel voor, ik volg veel patiënten. Het is een zeer divers ziektebeeld voor neurologen. Want hoewel patiënten onder dezelfde noemer vallen, is toch elke patiënt anders, met andere symptomen. Het is een uitdaging om voor elke patiënt een goede behandeling te bepalen, om voor al die verschillende klachten een oplossing te vinden.”
