Vroegtijdig opsporen en verminderen van het risico van Parkinson

Onderzoek
6 april 2022

Epidemioloog dr. Susan Peters (Institute for Risk Assessment Sciences, Universiteit Utrecht) doet bloedonderzoek naar Parkinson. Zo wil zij met haar team nieuwe risicofactoren voor de ziekte vinden en ziektespecifieke biologische processen in kaart brengen. We spraken haar over het verloop van deze studie, die mede mogelijk is gemaakt dankzij donateurs zoals u.

Kun je al enkele onderzoeksresultaten delen?

“Wij doen onderzoek naar de oorzaken van de ziekte van Parkinson, die nog grotendeels onbekend zijn. Naast genetische factoren is het zeer waarschijnlijk dat blootstellingen uit de omgeving een belangrijke rol spelen.

Om dit te onderzoeken, haalden we de bloedmonsters van ruim 350 parkinson-patiënten en hetzelfde aantal controles uit een internationale biobank. Het unieke is dat deze monsters zijn verzameld vóórdat de mensen ziek werden.

We hebben nu de eerste resultaten binnen voor de vergelijking van metaalconcentraties in het bloed van Parkinson-patiënten en controlepersonen.

We zijn nog bezig met de interpretatie hiervan, dus hopelijk kunnen we hier binnenkort meer over vertellen.

De promovendus op dit project, Yujia Zhao, heeft de bloedmonsters opgesplitst, zodat we meerdere analyses kunnen uitvoeren. De samples voor de exposoom- en metaboloom-analyses zijn op droogijs naar het laboratorium in de VS gestuurd. Deze worden in de komende maanden geanalyseerd.

Hierbij worden heel nieuwe analysetechnieken ingezet die het mogelijk maken om zowel het geheel aan externe blootstelling – het ‘exposoom’, waaronder bijvoorbeeld pesticiden – als interne metabolieten – producten van de stofwisseling: het ‘metaboloom’ – in het bloed te meten.”

Wat drijft jou als onderzoeker en epidemioloog?

“We zijn nog volop bezig met de analyses van de bloedmonsters in het laboratorium. Voor metalen als mogelijke risicofactor voor parkinson hebben we al wel aan een systematisch review gewerkt en daarop meta-analyses uitgevoerd. Hiermee brachten we in kaart wat er uit de bestaande literatuur nu precies bekend is over metalen en parkinson.

Uit dit review komt lood als mogelijke risicofactor naar voren. Kanttekening hierbij is wel dat tot nu toe nog vrijwel geen prospectieve studies van hoge kwaliteit zijn beschreven. Hieraan is voor de wetenschap veel behoefte. Daaraan willen wij dus met ons Europese EPIC-cohort een bijdrage leveren, zodat we de werkelijke relatie tussen metalen en het risico op parkinson beter kunnen begrijpen.

Verder konden we ook al kijken naar de relatie tussen het drinken van alcohol en het risico op Parkinson. Eerder werd gesuggereerd dat alcohol een beschermend effect zou hebben.

Doordat wij binnen het EPIC-cohort informatie hebben over drinkgewoontes voordat mensen ziek werden, konden we onderzoeken of er daadwerkelijk een relatie is, waarbij drinkgewoontes niet beïnvloed zijn door de ziekte zelf.

Binnen EPIC zagen we geen enkel verband, dus een beschermend effect lijkt er niet te zijn. Eerdere studies die wél een beschermend effect aantoonden, vonden plaats binnen patiënt-controleonderzoeken, waarbij er methodologisch problemen kunnen zijn door verschil in rapportage van eerdere leefgewoontes, of dat het drinkgedrag van patiënten mogelijk al veranderd was als gevolg van de ziekte.”

Heb je al nieuwe risicofactoren voor Parkinson ontdekt?

“Net als vrijwel iedereen ken – of kende – ik mensen in mijn omgeving met de ziekte van Parkinson. Dan zie je ook wat de ziekte met iemand en zijn/haar directe omgeving doet. We hopen met ons onderzoek uiteindelijk het verschil te maken voor mensen met Parkinson.

Als epidemioloog ben ik op zoek naar risicofactoren voor Parkinson. Want als we die kennen, kunnen we werken aan preventie. Uiteindelijk is voorkomen beter dan genezen.

Verder probeer ik als epidemioloog te begrijpen hoe dingen met elkaar samenhangen, patronen te herkennen. Zeker bij een ziekte als Parkinson is dat ingewikkeld, omdat het waarschijnlijk meerdere oorzaken heeft en het vaak op latere leeftijd ontstaat, maar dat maakt het juist zo fascinerend.”

Wat zijn de gevolgen van COVID-19 voor de ziekte van Parkinson?

“Over de klinische en sociale effecten op patiënten zal een neuroloog of parkinson-verpleegkundige beter kunnen vertellen. Maar de gevolgen van COVID op ons onderzoek zijn beperkt.

Wel liepen we vertraging op doordat de laboratoria waar we mee werken lange tijd gesloten waren. Met het onderzoek dat wij doen, alsook onderzoek dat op andere plekken gebeurt, hopen we het ontstaan van de ziekte steeds beter te begrijpen.

Kennis over nieuwe risicofactoren voor de ziekte van Parkinson en het in kaart brengen van ziekte-specifieke biologische processen zal bijdragen aan het verminderen van het risico op de ziekte van Parkinson en aan het vroegtijdig opsporen van de ziekte in de toekomst.

Daarom zijn we de donateurs ook zo dankbaar. Iedere donatie is heel erg welkom, want zonder deze giften zouden wij ons onderzoek niet kunnen uitvoeren.”