Wat is het verband tussen de darmen en parkinson?

6 december 2024

“Op weg naar vroege diagnose en het voorkomen van de ziekte”

Studie: De rol van de darmen bij de ontwikkeling van de ziekte van Parkinson

Onderzoeker: Prof. dr. Sahar El Aidy (UvA)

Looptijd: 4 jaar

Subsidie: € 400.000,-

Prof. dr. Sahar El Aidy Phd is hoogleraar Microbiome Engineering aan de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica (FNWI) van de Universiteit van Amsterdam (UvA), parkinsononderzoeker met veel expertise rond darmgezondheid.

Wat is het doel van het onderzoek?

“We willen de rol van de darmen bij de ontwikkeling van de ziekte van Parkinson begrijpen. We denken dat parkinson in de darmen kan beginnen en zich vervolgens verspreidt naar het centrale zenuwstelsel (body-to-brain). Eerder fundamenteel onderzoek toonde al het verband aan tussen de darmen en het ontstaan van parkinson. Wij borduren voort op de opgedane kennis en hopen op nieuwe inzichten.

We onderzoeken de betrokkenheid van specifieke darmcellen die fungeren als boodschappers door darmhormonen zoals serotonine te produceren. Deze darmcellen reageren op het microbioom door darmhormonen te produceren.

Tegelijkertijd staan deze cellen in verbinding met zenuwen die het eiwit alfa-synucleïne bevatten. Is dit eiwit in de hersenen verkeerd gevouwen, dan staat dit mogelijk in verband met de ontwikkeling en progressie van de ziekte van Parkinson.

Ons onderzoek focust op de vraag hoe veranderingen in het darmmicrobioom deze cellen kunnen beïnvloeden, wat kan leiden tot het verkeerd opvouwen van alfa-synucleïne en de progressie van parkinson. We bestuderen de interactie tussen deze specifieke darmcellen en bepaalde bacteriën, die vaker blijken voor te komen bij parkinsonpatiënten. Ook onderzoeken we hoe de ‘misvouwing’ van alfa-synucleïne verband houdt met deze interacties en uiteindelijk bijdraagt aan het verergeren van de symptomen.”

Waarom is de studie noodzakelijk?

“Dit onderzoek wil een cruciaal verband blootleggen tussen de darmen en de ziekte van Parkinson. Onderbouwd met overtuigend klinisch en pathologisch bewijs. Parkinson wordt in verband gebracht met verstoorde niveaus van essentiële darmhormonen zoals serotonine. De erkenning van de cruciale rol van het darmmicrobioom in de ontwikkeling van parkinson, met name de invloed ervan op hormonen, belooft baanbrekende inzichten en betere behandelingen en preventie.

De verstoring in het microbioom van parkinsonpatiënten is een potentiële hoofdrolspeler in de ziekte. Als we veranderingen in specifieke darmcellen en alfa-synucleïne aan kunnen tonen, kunnen we mogelijk innovatieve therapieën ontwikkelen.”

“Dankzij donateurs kunnen we voor ons onderzoek geavanceerde technieken gebruiken om de ingewikkelde verbanden te ontrafelen. En uiteindelijk een tastbaar verschil maken in het leven van mensen die lijden aan parkinson.”

Wat betekent de studie voor de wetenschap en voor patiënten?

“Voor de wetenschap betekent de identificatie van alfa-synucleïne in specifieke darmcellen een (voorheen over het hoofd geziene) locatie voor mogelijke veranderingen in alfa-synucleïne. Door die specifieke veranderingen kunnen deze darmcellen naar voren komen als centrale spelers in het doorgeven van de pathologie van de ziekte van Parkinson van de darm naar de hersenen. Dit onderstreept het belang van het bestuderen van de functie van darmcellen bij parkinson. En geeft aanwijzingen dat het maagdarmstelsel waardevol kan zijn voor vroegtijdige detectie en interventie.

Voor patiënten heeft dit onderzoek hoopgevende gevolgen. Het maagdarmkanaal kan nu dienen als een middel om vroege of preklinische parkinson op te sporen. Dit kan door veranderingen in darmcellen te identificeren die zelfs zichtbaar zijn in oppervlakkige weefselmonsters. Bovendien biedt het gebruik van darmbacteriën voor diagnostiek een niet-invasieve benadering voor het detecteren van parkinson. Dit onderzoek vergroot niet alleen ons begrip van parkinson, maar biedt ook concrete mogelijkheden voor betere diagnoses en behandelingen die de levenskwaliteit kunnen verbeteren van mensen die lijden aan parkinson.”

Waarom is fundamenteel onderzoek zo belangrijk?

“Fundamenteel onderzoek is cruciaal voor de ziekte van Parkinson omdat het ons helpt de onderliggende oorzaken en mechanismen van de aandoening bloot te leggen. Door belangrijke componenten zoals alfa-synucleïne en specifieke darmcellen te bestuderen, willen we nieuwe doelwitten achterhalen voor behandelingen die de oorzaak van de ziekte aanpakken. Wat mogelijk leidt tot effectievere therapieën. Ons onderzoek geeft ook een kans op strategieën voor vroegtijdige opsporing en preventie. Hierdoor kunnen artsen ingrijpen voordat de symptomen ernstig worden.

Daarnaast kan inzicht in de genetische en moleculaire factoren achter de ziekte van Parkinson van onschatbare waarde zijn voor de ontwikkeling van geneeskunde die zich richt op specifieke delen van het microbioom. Al met al levert fundamenteel onderzoek niet alleen informatie op voor de klinische praktijk en richtlijnen, maar bevordert het ook de samenwerking en innovatie binnen de wetenschap. Wat ons dichter bij doorbraken brengt die het leven van parkinsonpatiënten kunnen verbeteren.”

Welke ontwikkelingen verwacht je rond parkinsononderzoek?

“In plaats van het microbioom te behandelen als een zwarte doos, kunnen we straks de ingewikkelde mechanismen ophelderen die darmgezondheid verbinden met de ziekte van Parkinson. Onze verwachte ontwikkelingen zijn onder andere het verkrijgen van inzicht in hoe dieetinterventies of medicijnen op maat kunnen worden gemaakt om specifieke onderdelen van het microbioom gunstig te veranderen. Met deze aanpak kunnen we behandelingen verfijnen en personaliseren. Dat kan leiden tot effectievere en meer gerichte behandelingen.”

Wat is je persoonlijke interesse in parkinson?

“Mijn interesse in het bestuderen van de ziekte van Parkinson werd gewekt toen onderzoek uit mijn laboratorium uitwees dat specifieke bacteriën in het microbioom van bepaalde parkinsonpatiënten hun medicatie ‘opeten’, waardoor de behandeling minder effect heeft. Toen ik mijn onderzoek voortzette, leerde ik dat mensen met de ziekte van Parkinson al vele jaren voordat de ziekte zich in de hersenen ontwikkelt maag-darmproblemen ervaren. Dit versterkte mijn interesse in het vakgebied, vooral omdat mijn lab zich richt op het bestuderen van de darm-hersenas en het microbioom. Mijn drive is ook om ons fundamentele onderzoek te vertalen naar praktische oplossingen voor patiënten en hun verzorgers, waardoor we mogelijk belangrijke stappen kunnen zetten in de preventie en behandeling van deze complexe aandoening.”